[Makale] GS Deneyiminin Sınanması
Grup Seks Deneyiminin “İyileştirici” Faktörler ile Sınanması
Bu çalışma grup seks deneyimini Grup Terapileri dersinin bilgileriyle eşleştirmeye ve grup seksin dinamiğini anlamaya yönelik olacaktır. Grup seksin dinamiğini anlamak amacıyla temel olarak Sense8 dizisinin Christmas özel bölümü ve ayriyeten pornografiyi inceleyeceğim.
Başlangıçta “normal” olarak adlandırabileceğimiz seksin iki kişi arasında cereyan ettiğini biliyoruz. Yani şuana kadar öğrendiğimiz seks iki kişi arasında geçtiği varsayılandır. Elbette bu cinselliği yaşamanın bu biçimi en önemli işleviyle üremek ve türün devamını sağlamak olmalı. Fakat grup sekse gelince işler biraz daha karışıyor. Belki şu soru önemli hale geliyor: Üçüncü kişi neden gruba dahil oluyor? Seks yapan iki kişi neden grubun içine üye/üyeler katma gereği duyuyor? Böyle bir davranışa kişiyi iten nedir? gibi çeşitli sorular sorarak grup seks deneyimini grup terapileri bilgileri ile sınayacağım. Ve bunu yaparken direkt diziye bağlı kalmak olanaksız gözüküyor. Dolayısıyla hem diziden hem de grup seks üzerine yazılan kısıtlı kaynaklardan besleneceğim.
Grup terapisinde grup yüksek bir libidinal ağ ile örülüdür. Fakat bir o kadar da erotik söylem azdır bu gruplarda. (Nitsun, 2006) Bu noktalardan grubun tamamıyla cinsellikten arındığını söyleyemeyiz tabii ki, aksine grubun ihtiyacı grubun kendini açmasının önemli bir ölçütü sayılabilecek olan cinsellik konusuyla mümkündür.
Grup seks gruptaki herkesin kendisini güvende sağlaması için yeni sınırların oluşturulmasında ve öğrenilmesinde önemli bir rol oynar. Grup terapisinin kuralları gibi grup seksin de kuralları vardır. Tıpkı ev partilerinde kuralların listesini yapmak gibidir bu; prezervatif, çeşitli yağlar gibi araçlar gruptan gruba değişse de grup seksin kurallarını oluşturmaktadır. (Hardy, 2009)
Yalom’un iyileştirici faktörleri çeşitli yönlerden grup terapisine dahil olan insanın kat edeceği yolları da bizlere gösterir. İyileşme kelimesi bu bağlamda etimolojisindeki anlam “fayda” ile eş olarak düşünülecektir.
Konuyu bağlamanın zorluğu sebebiyle ilk önce Yalom’un öngördüğü şekliyle iyileştirici faktörleri sırayalım;
Umut aşılama
Evrensellik (Problemlerin yaygınlığı)
Bilgisel katkıda bulunma
Öz verili olma
Birincil aile özelliklerinin grupta yinelenmesi
Toplumsallaştırıcı tekniklerin gelişimi
Taklitçi davranış (Sosyal öğrenme)
Karşılıklı öğrenme
Grup bağlılığı
Katarsis (Duygusal boşalma)
Varoluş etmenleri (ölüm, yalnızlık, yaşamın anlamı, sorumluluk vb. varoluşsal gerçeklerle yüzleşmek). (Yalom, 1992)
Hande hocanın esprili uyarısını dikkate alarak çalışmayı direkt porno filmler üzerinden değil Sense8 dizisi ve grup seksi anlatan metinlerle analizimi yapmaya çalıştım;
Kısaca Sense8 nasıl bir dizidir?
Sense8 dizisi 8 kişinin birbirlerinin bedenlerine geçebilen bir grup insanı konu eder. San Francisco, Mexico City, Berlin, Birleşik Krallık, Seoul, Mumbai, Nairobi ve Chicago’da bulunan 8 kişi tek bir ruh haline bürünerek birbirlerinin yeteneklerini paylaşabildiklerini fark ettiklerinde kimileri bir araya gelmeye çalışırken kimileri ise birbirini öldürmeye çalışmaktadır.
İyileştirici Faktörler ile sınanması
Umut aşılama: Bu faktör başkalarının iyi olmalarını görmek ve bu yol ile çeşitli kazanımlar sağlamakla karakterizedir. Dizide 8 kişinin birbirinin yerine geçebilmesi aslında birinin bedeninde o anda diğerinin neler yapabileceği deneyimini de kişilere öğretmektedir. Aynı durumda verilen farklı tepkiler grubun diğerlerine umut aşılamaktadır. Dizinin kendisi bu açıdan zenginlik içeriyor. Fakat konu grup seks olunca nasıl bir umut işin içine girebilir? Bir Karadeniz fıkrasının özeti durumu açıklamaya yardımcı olabilir: Temel, grup seks yapan birine “naparsın bu kadar kişiyle, niye katarsın diğerlerini?” der. Karşısındaki adam ise “kaytarması kolay olsun diye” der. İki cümleyle ifade bulan fıkra aslında cinsel işlev bozukluklarındaki kaygıya kadar ilerleyebilir. Dolayısıyla cinsel işlev bozukluğu olan bir birey için grup seks başlangıç aşamasında bir umut olabilir.
Evrensellikteki iyileşme insanların birbirine benzemesinin verdiği iyileşme hissidir. Sense8 dizisinin 50. Dakikasından sonra her ikili grup diğer ikili grupların seviştiği mekana giderek burada hepimiz birbirimize benziyoruz ve aynı gemideyiz mesajını da vermektedir. Bu birliktelik olumlu anlamda olacağı gibi tüm olumsuz anlamları da kapsayabilecek kadar büyüktür. Cinsel özgürlüğün kısıtlanması ve grup seks ile yaşanması arasında büyük bir fark vardır. Kişilerin buradaki bağı önemlidir ve toplumdan yalıtılma ihtimallerine rağmen bir arada kendi arzularını dile getirebilmektedirler. Bu birliktelik kişilerin yalnız olmadığını da ifade eder. Özellikle eşcinsel ilişkilerin baskıyla karşılanması sonucu da grup seks davranışı görülmektedir. Örneğin eşcinsel arzuları olan kişi erkek bir kadın ile grup seks yaptığında aslında seks yaptıkları kadını kendi aralarında bir “aracı” olarak kullanırlar. Dolayısıyla buradaki arzunun doyumu sansürlü de olsa rahatlamayla son bulmaktadır (Terbaş, 2016). Ayrı bir konu ise cinselliğin içindeki şiddet içeren davranışlardır. Cinselliğin içindeki şiddet grubun üyelerinin tamamına yöneldiğinde bu “yükün” azalmasını ifade etmektedir. 5 ayrı ülkede seks işçileriyle yapılan araştırmada seks işçilerinin uğradığı şiddet kültürden bağımsız olarak bulunmuştur. Bu ülkelerin arasında Türkiye de vardır. (Melissa Farley, 1998)
Bilgi edinme, didaktik nitelik: Bu bilgi edinme çoğunlukla gruptaki bireylerin kendi arasında verdiği tavsiyelerle ilişkilidir. Diğer bir yol da psiko-eğitim gruplarında karşımıza çıkmaktadır. Dizideki grup süreçlerinde birbiri yerine geçebilen insanların farklı deneyimleri ve farklı bilgi edinme fırsatları edindiğini söyleyebiliriz. Dizide birbirinden farklı ortamlarda bulunan insanlar birbirleri içine geçerken aslında bir diğerinin hislerini çevresini tanıma fırsatına erişir. Dizide ise birbirlerinin yanına hızla geçebilen bu insanlar farklı durumlardaki olaylarda yer alıyorlar.
Özgecilik: Paylaşmanın ve birden fazla kişiye faydalı olmanın önemli olduğu bir faktördür. Grup seksin kendisi aynı anda hem anal hem de oral seksin yapılabildiği, kişinin birden fazla kişiyle ilişkiye girebildiği dolayısıyla birden fazla kişinin arzularını doyurmasına eşlik ettiği bir sürece işaret eder. Grup terapisinde başkalarının cinsel doyumlarını yaşamalarına da “aracı” oluyor olmak grup seks yapan bireylerin sayısının artmasıyla da ilişkilidir. Varoluşçu düşünür V. Frank’a göre de yaşama anlam kazandırmanın en önemli yollarından biri özgeciliktir. (Göke, 2000) Eğer birden fazla kişiyle ilişkiyle “alışverişte olmak” aynı zamanda
Birincil aile deneyiminin tekrar yaşanması: Bu faktör üzerine çalışılma yapılmadığı takdirde altından kalkamayacağım kadar zor ulaşılabilecek bağlantılar oluşturuyor. Fakat önemli bir nokta; geniş ailelerde iş bölümü cinsiyete göre yapılmaktadır. (BAKANLIĞI, 2011) Bu bilgi bizi grup seks yapanların yaptıkları iş bölümünü hatırlatır ve grubun içindeki bireyi incelemek onun sadece gruptaki rolünü değil grup dışındaki rolünü de bizlere gösterebilir. Özellikle pornolarda da karşılaştığımız “baştan çıkarma aşaması” (Atayman, 2008) ödipus dönemleri için incelenmesi gerekebilir.
Sosyal öğrenme: Grup seks bağlamında sosyal öğrenme partnerini paylaşabilmeyi sindirmeyi içerir. Gruptaki birey seks yaptığı insanı bir diğeriyle “paylaşır” ve diğerinin bunu yapabildiğini görür ve bu kişisel “sahiplenme” isteğinin azalması grup dışındaki günlük yaşamında fayda sağlar.
Grup bağlılığı ise en temelde kişilerin grubun içindeki konforunu ve güven duygusunu ifade eder. Bu faktör grup sekste koşulsuz kabul gören ve arzularını rahatça ifade edebilen bir insan için uygundur. Birbirlerinin mahremini gören bir grup insan için bu faktör üst düzeyde çalışıyor olacaktır. Sense8 dizisi için grup bağlılığı neredeyse “ben senim, sen de bensin” e yakın bir düzeydedir. 50. dakikanın ardından gelen grup seks sahnesi de bunu bizlere tekrar hatırlatıyor. 8 kişi arasındaki sınırlar neredeyse kalkmış durumda.
Katarsis grup sekste farklı erotojen bölgelerden alınan haz ve bu hazzın sonunda bir boşalmaya ulaşmasıyla gerçekleşir. Bu duygusal boşalım grup sekste ortak duyguların paylaşılmasının verdiği güven ile birlikte gruba getirilir. Sense8 dizisinde katarsis deneyimi bireylerin birbiriyle olan yakınlığı sebebiyle görünmese de yüz ifadelerinden anlaşılmaktadır.
Varoluşsal etmenler konusunda ise dizide grup seks başlamadan önce kadının ifade ettiği “varlığımızı sekse borçluyuz.” İfadesi çerçevesinde ve dizideki grup çerçevesinde varlığa böyle bir atıf yapılması grup seks açısından da önemlidir. Varlığımızı borçlu olduğumuz seks, grupta da kendini farklı şekillerle göstermektedir. Grup içindeki ilişki dinamiklerini birbirleri üzerine kenetlenen ve sarmaş dolaş olan bu insanlar üzerinden okumak cinselliğin en temel ve hayvani yanımızı da ifade ederek varoluşsal bir faktörü de akla getirmektedir.
Belirli iyileştirici özelliklerin dışında;
Seks yapan bireylerin aynı zamanda birbirini görmesi röntgenci arzularının da doyurulması ile açıklayabiliriz. En başta ifade ettiğimiz grubun bir libidinal ağ olması, grup sekste de kişiyi davranışa iten gücün kaynağını oluşturur. Röntgenci bu arzu doyurulduğu ölçüde kişinin ruhsal doyumuna da fayda sağlayacaktır. Çünkü birbirinin rahatladığını gören grup bireyleri hem kendi bireysel rahatlamalarını hem de izledikleri deneyimlerden zevk almaktadır. Bu görüş ayna nöronlarla açıklanabilmektedir. (Ramachandran, 2009)
Liderlik davranışları konusunda da demokratik bir tutum görüldü. Heteroseksüel ve homoseksüel ilişkilerin iç içe girdiği bir grupta liderin kim olduğu sezilemedi.
Kaynakça
Atayman, V. (2008). Cinselliğin mitolojisi. İstanbul: Es Yayınları.
BAKANLIĞI, T. M. (2011). Aile ve Tüketici Hizmetleri, Aile Yapısı. Ankara: T.C MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI.
Göke, E. (2000). Gruplarda olulu (tedavi edici) ve yıkıcı (destruktif) etmenler. AVRASYA DOSYASI, 261-293.
Hardy, J. W. (2009). The Ethical Slut: A Practical Guide to Polyamory, Open Relationships & Other Adventures. New York: Random House.
Melissa Farley, I. B. (1998). Prostitution in Five Countries: v******e and Post-Traumatic Stress Disorder. Feminism & Psychology.
Nitsun, M. (2006). The group as an object of desire. New York: Routedge.
Ramachandran, V. (2009). Medeniyetlere şekil veren nöronlar. TEDIndia . Hindistan: TED.
Terbaş, Ö. (2016). Rüyalardan gerçekliğe psikanaliz ve sanat. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Yalom, İ. (1992). Grup Psikoterapisinin Teori ve Pratiği / The Theory and Practice of Group Psychotherapy. İstanbul: Nobel Yayınları.
Bu çalışma grup seks deneyimini Grup Terapileri dersinin bilgileriyle eşleştirmeye ve grup seksin dinamiğini anlamaya yönelik olacaktır. Grup seksin dinamiğini anlamak amacıyla temel olarak Sense8 dizisinin Christmas özel bölümü ve ayriyeten pornografiyi inceleyeceğim.
Başlangıçta “normal” olarak adlandırabileceğimiz seksin iki kişi arasında cereyan ettiğini biliyoruz. Yani şuana kadar öğrendiğimiz seks iki kişi arasında geçtiği varsayılandır. Elbette bu cinselliği yaşamanın bu biçimi en önemli işleviyle üremek ve türün devamını sağlamak olmalı. Fakat grup sekse gelince işler biraz daha karışıyor. Belki şu soru önemli hale geliyor: Üçüncü kişi neden gruba dahil oluyor? Seks yapan iki kişi neden grubun içine üye/üyeler katma gereği duyuyor? Böyle bir davranışa kişiyi iten nedir? gibi çeşitli sorular sorarak grup seks deneyimini grup terapileri bilgileri ile sınayacağım. Ve bunu yaparken direkt diziye bağlı kalmak olanaksız gözüküyor. Dolayısıyla hem diziden hem de grup seks üzerine yazılan kısıtlı kaynaklardan besleneceğim.
Grup terapisinde grup yüksek bir libidinal ağ ile örülüdür. Fakat bir o kadar da erotik söylem azdır bu gruplarda. (Nitsun, 2006) Bu noktalardan grubun tamamıyla cinsellikten arındığını söyleyemeyiz tabii ki, aksine grubun ihtiyacı grubun kendini açmasının önemli bir ölçütü sayılabilecek olan cinsellik konusuyla mümkündür.
Grup seks gruptaki herkesin kendisini güvende sağlaması için yeni sınırların oluşturulmasında ve öğrenilmesinde önemli bir rol oynar. Grup terapisinin kuralları gibi grup seksin de kuralları vardır. Tıpkı ev partilerinde kuralların listesini yapmak gibidir bu; prezervatif, çeşitli yağlar gibi araçlar gruptan gruba değişse de grup seksin kurallarını oluşturmaktadır. (Hardy, 2009)
Yalom’un iyileştirici faktörleri çeşitli yönlerden grup terapisine dahil olan insanın kat edeceği yolları da bizlere gösterir. İyileşme kelimesi bu bağlamda etimolojisindeki anlam “fayda” ile eş olarak düşünülecektir.
Konuyu bağlamanın zorluğu sebebiyle ilk önce Yalom’un öngördüğü şekliyle iyileştirici faktörleri sırayalım;
Umut aşılama
Evrensellik (Problemlerin yaygınlığı)
Bilgisel katkıda bulunma
Öz verili olma
Birincil aile özelliklerinin grupta yinelenmesi
Toplumsallaştırıcı tekniklerin gelişimi
Taklitçi davranış (Sosyal öğrenme)
Karşılıklı öğrenme
Grup bağlılığı
Katarsis (Duygusal boşalma)
Varoluş etmenleri (ölüm, yalnızlık, yaşamın anlamı, sorumluluk vb. varoluşsal gerçeklerle yüzleşmek). (Yalom, 1992)
Hande hocanın esprili uyarısını dikkate alarak çalışmayı direkt porno filmler üzerinden değil Sense8 dizisi ve grup seksi anlatan metinlerle analizimi yapmaya çalıştım;
Kısaca Sense8 nasıl bir dizidir?
Sense8 dizisi 8 kişinin birbirlerinin bedenlerine geçebilen bir grup insanı konu eder. San Francisco, Mexico City, Berlin, Birleşik Krallık, Seoul, Mumbai, Nairobi ve Chicago’da bulunan 8 kişi tek bir ruh haline bürünerek birbirlerinin yeteneklerini paylaşabildiklerini fark ettiklerinde kimileri bir araya gelmeye çalışırken kimileri ise birbirini öldürmeye çalışmaktadır.
İyileştirici Faktörler ile sınanması
Umut aşılama: Bu faktör başkalarının iyi olmalarını görmek ve bu yol ile çeşitli kazanımlar sağlamakla karakterizedir. Dizide 8 kişinin birbirinin yerine geçebilmesi aslında birinin bedeninde o anda diğerinin neler yapabileceği deneyimini de kişilere öğretmektedir. Aynı durumda verilen farklı tepkiler grubun diğerlerine umut aşılamaktadır. Dizinin kendisi bu açıdan zenginlik içeriyor. Fakat konu grup seks olunca nasıl bir umut işin içine girebilir? Bir Karadeniz fıkrasının özeti durumu açıklamaya yardımcı olabilir: Temel, grup seks yapan birine “naparsın bu kadar kişiyle, niye katarsın diğerlerini?” der. Karşısındaki adam ise “kaytarması kolay olsun diye” der. İki cümleyle ifade bulan fıkra aslında cinsel işlev bozukluklarındaki kaygıya kadar ilerleyebilir. Dolayısıyla cinsel işlev bozukluğu olan bir birey için grup seks başlangıç aşamasında bir umut olabilir.
Evrensellikteki iyileşme insanların birbirine benzemesinin verdiği iyileşme hissidir. Sense8 dizisinin 50. Dakikasından sonra her ikili grup diğer ikili grupların seviştiği mekana giderek burada hepimiz birbirimize benziyoruz ve aynı gemideyiz mesajını da vermektedir. Bu birliktelik olumlu anlamda olacağı gibi tüm olumsuz anlamları da kapsayabilecek kadar büyüktür. Cinsel özgürlüğün kısıtlanması ve grup seks ile yaşanması arasında büyük bir fark vardır. Kişilerin buradaki bağı önemlidir ve toplumdan yalıtılma ihtimallerine rağmen bir arada kendi arzularını dile getirebilmektedirler. Bu birliktelik kişilerin yalnız olmadığını da ifade eder. Özellikle eşcinsel ilişkilerin baskıyla karşılanması sonucu da grup seks davranışı görülmektedir. Örneğin eşcinsel arzuları olan kişi erkek bir kadın ile grup seks yaptığında aslında seks yaptıkları kadını kendi aralarında bir “aracı” olarak kullanırlar. Dolayısıyla buradaki arzunun doyumu sansürlü de olsa rahatlamayla son bulmaktadır (Terbaş, 2016). Ayrı bir konu ise cinselliğin içindeki şiddet içeren davranışlardır. Cinselliğin içindeki şiddet grubun üyelerinin tamamına yöneldiğinde bu “yükün” azalmasını ifade etmektedir. 5 ayrı ülkede seks işçileriyle yapılan araştırmada seks işçilerinin uğradığı şiddet kültürden bağımsız olarak bulunmuştur. Bu ülkelerin arasında Türkiye de vardır. (Melissa Farley, 1998)
Bilgi edinme, didaktik nitelik: Bu bilgi edinme çoğunlukla gruptaki bireylerin kendi arasında verdiği tavsiyelerle ilişkilidir. Diğer bir yol da psiko-eğitim gruplarında karşımıza çıkmaktadır. Dizideki grup süreçlerinde birbiri yerine geçebilen insanların farklı deneyimleri ve farklı bilgi edinme fırsatları edindiğini söyleyebiliriz. Dizide birbirinden farklı ortamlarda bulunan insanlar birbirleri içine geçerken aslında bir diğerinin hislerini çevresini tanıma fırsatına erişir. Dizide ise birbirlerinin yanına hızla geçebilen bu insanlar farklı durumlardaki olaylarda yer alıyorlar.
Özgecilik: Paylaşmanın ve birden fazla kişiye faydalı olmanın önemli olduğu bir faktördür. Grup seksin kendisi aynı anda hem anal hem de oral seksin yapılabildiği, kişinin birden fazla kişiyle ilişkiye girebildiği dolayısıyla birden fazla kişinin arzularını doyurmasına eşlik ettiği bir sürece işaret eder. Grup terapisinde başkalarının cinsel doyumlarını yaşamalarına da “aracı” oluyor olmak grup seks yapan bireylerin sayısının artmasıyla da ilişkilidir. Varoluşçu düşünür V. Frank’a göre de yaşama anlam kazandırmanın en önemli yollarından biri özgeciliktir. (Göke, 2000) Eğer birden fazla kişiyle ilişkiyle “alışverişte olmak” aynı zamanda
Birincil aile deneyiminin tekrar yaşanması: Bu faktör üzerine çalışılma yapılmadığı takdirde altından kalkamayacağım kadar zor ulaşılabilecek bağlantılar oluşturuyor. Fakat önemli bir nokta; geniş ailelerde iş bölümü cinsiyete göre yapılmaktadır. (BAKANLIĞI, 2011) Bu bilgi bizi grup seks yapanların yaptıkları iş bölümünü hatırlatır ve grubun içindeki bireyi incelemek onun sadece gruptaki rolünü değil grup dışındaki rolünü de bizlere gösterebilir. Özellikle pornolarda da karşılaştığımız “baştan çıkarma aşaması” (Atayman, 2008) ödipus dönemleri için incelenmesi gerekebilir.
Sosyal öğrenme: Grup seks bağlamında sosyal öğrenme partnerini paylaşabilmeyi sindirmeyi içerir. Gruptaki birey seks yaptığı insanı bir diğeriyle “paylaşır” ve diğerinin bunu yapabildiğini görür ve bu kişisel “sahiplenme” isteğinin azalması grup dışındaki günlük yaşamında fayda sağlar.
Grup bağlılığı ise en temelde kişilerin grubun içindeki konforunu ve güven duygusunu ifade eder. Bu faktör grup sekste koşulsuz kabul gören ve arzularını rahatça ifade edebilen bir insan için uygundur. Birbirlerinin mahremini gören bir grup insan için bu faktör üst düzeyde çalışıyor olacaktır. Sense8 dizisi için grup bağlılığı neredeyse “ben senim, sen de bensin” e yakın bir düzeydedir. 50. dakikanın ardından gelen grup seks sahnesi de bunu bizlere tekrar hatırlatıyor. 8 kişi arasındaki sınırlar neredeyse kalkmış durumda.
Katarsis grup sekste farklı erotojen bölgelerden alınan haz ve bu hazzın sonunda bir boşalmaya ulaşmasıyla gerçekleşir. Bu duygusal boşalım grup sekste ortak duyguların paylaşılmasının verdiği güven ile birlikte gruba getirilir. Sense8 dizisinde katarsis deneyimi bireylerin birbiriyle olan yakınlığı sebebiyle görünmese de yüz ifadelerinden anlaşılmaktadır.
Varoluşsal etmenler konusunda ise dizide grup seks başlamadan önce kadının ifade ettiği “varlığımızı sekse borçluyuz.” İfadesi çerçevesinde ve dizideki grup çerçevesinde varlığa böyle bir atıf yapılması grup seks açısından da önemlidir. Varlığımızı borçlu olduğumuz seks, grupta da kendini farklı şekillerle göstermektedir. Grup içindeki ilişki dinamiklerini birbirleri üzerine kenetlenen ve sarmaş dolaş olan bu insanlar üzerinden okumak cinselliğin en temel ve hayvani yanımızı da ifade ederek varoluşsal bir faktörü de akla getirmektedir.
Belirli iyileştirici özelliklerin dışında;
Seks yapan bireylerin aynı zamanda birbirini görmesi röntgenci arzularının da doyurulması ile açıklayabiliriz. En başta ifade ettiğimiz grubun bir libidinal ağ olması, grup sekste de kişiyi davranışa iten gücün kaynağını oluşturur. Röntgenci bu arzu doyurulduğu ölçüde kişinin ruhsal doyumuna da fayda sağlayacaktır. Çünkü birbirinin rahatladığını gören grup bireyleri hem kendi bireysel rahatlamalarını hem de izledikleri deneyimlerden zevk almaktadır. Bu görüş ayna nöronlarla açıklanabilmektedir. (Ramachandran, 2009)
Liderlik davranışları konusunda da demokratik bir tutum görüldü. Heteroseksüel ve homoseksüel ilişkilerin iç içe girdiği bir grupta liderin kim olduğu sezilemedi.
Kaynakça
Atayman, V. (2008). Cinselliğin mitolojisi. İstanbul: Es Yayınları.
BAKANLIĞI, T. M. (2011). Aile ve Tüketici Hizmetleri, Aile Yapısı. Ankara: T.C MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI.
Göke, E. (2000). Gruplarda olulu (tedavi edici) ve yıkıcı (destruktif) etmenler. AVRASYA DOSYASI, 261-293.
Hardy, J. W. (2009). The Ethical Slut: A Practical Guide to Polyamory, Open Relationships & Other Adventures. New York: Random House.
Melissa Farley, I. B. (1998). Prostitution in Five Countries: v******e and Post-Traumatic Stress Disorder. Feminism & Psychology.
Nitsun, M. (2006). The group as an object of desire. New York: Routedge.
Ramachandran, V. (2009). Medeniyetlere şekil veren nöronlar. TEDIndia . Hindistan: TED.
Terbaş, Ö. (2016). Rüyalardan gerçekliğe psikanaliz ve sanat. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Yalom, İ. (1992). Grup Psikoterapisinin Teori ve Pratiği / The Theory and Practice of Group Psychotherapy. İstanbul: Nobel Yayınları.
3 years ago